Արցախից հրաժարումը չի բերելու խաղաղություն և անկախություն

1 Փաշինյանի վերջին ուղերձը ևս մեկ անգամ ապացուցեց Հայաստանում պաշտոնական մակարդակում գերիշխող է մնում «Ղարաբաղյան հարցի կարգավորում» միֆաքաղաքական կոնցեպցիան: Համաձայն դրա կար/կա Ղարաբաղյան հարց, որը Հայաստանի գլխավոր խնդիրն է, և որի լուծմամբ Հայաստանը կհասնի խաղաղության, տնտեսական բարգավաճման, քաղաքական կայունության, այլև անկախության: Իսկ տարածաշրջանում կհաստատվի փաստացի երկրային դրախտ բոլորը բոլորի հետ առևտուր կանեն, կբարգավաճեն և գոհ կմնան: Ըստ Փաշինյանի մենք արդեն նույնիսկ հասել ենք այդ վախճանաբանական կետի:

2 Ոչ մի նոր բան այս պատկերացման մեջ ոչ միայն չկա, այլև դա Երրորդ Հանրապետության գլխավոր և հիմնական քաղաքական միֆն է եղել և կա: Դրա փաստացի բաց կամ քողարկված կրողն են եղել և են Հայաստանի բոլոր ղեկավարները ցայսօր: Քոչարյանն ու Սարգսյանը նույնպես պոստֆակտում բացահայտվել են որպես դրա կրող: Քոչարյանը երբ անընդատ շեշտում է, որ մինչև 2020 թվականի պատերազմը պետք էր համաձյնվել «լուծմանը», և Սարգսյանը, երբ ասում է, թե 2018 -ին ուզում էր մնար վարչապետ, որպեսզի լուծի հարցը: Եվ հիմա էլ, երբ այդ գործիչների, ինչպես և մյուս տիտղոսավոր մեծ ու փոքր ընդդիմադիրների հիմնական քննադատությունն ու առարկությունը Փաշինյանին մնում է մենք ավելի լավ կբանակցեինք, կամ ավելի լավ խաղաղություն կբերենք քան դու արժանապատիվ և այլն: Ոչ մեկի առաջարկը չէ պայքարը և ուժային գործոնի կրկին վերածվելը:

Նիկոլն, ըստ այդմ, ոչ թե նորարար է, ինչպես ուզում է ինքն իրեն ներկայացնել, այլ խտացումն ու մինչև վերջ հասցնումն է «լուծման» տրամաբանության: Նա ոչ թե Երրորդ Հանրապետության տեղը մի նոր բան ստեղծողն է, այլ Երրորդ Հանրապետության գլխավոր մեղքի և արատավոր մտածողության կատարյալը:

Ճիշտ է, հայրերը չեն ուզում ճանաչեն ի դեմս իրեն իրենց որդուն, որովհետև նրանք չէին պատկերացնում այդքան հեռու գնալ այս ճանապարհով նրանք ուզում էին ընդամենը Արցախը տային ռուսներին, իսկ ազատագրված տարածքները թուրքերին, և ասեին կարևորը հայաբնակ Արցախը պահեցինք (բնականաբար չէր պահվելու այդ դեպքում էլ, բայց ժամանակավոր պատրանք հնարավոր էր ստեղծել): Որդին էլ չի ուզում ճանաչել հայրերին, քանզի ուզում է պատմության մեջ մտնի որպես լիովին նորի հիմնադիր, և երկրի վրա դրախտ հաստատող: Չի ստացվելու, քանի որ ոչ միայն հայրերի գաղափարական որդին է, այլև վերջին առնվազն հարյուր և ավելին տարվա հայկական քաղաքական ավանդույթի տիպական գծերի մարմնավորումն է այսօրվա քաղաքականությունը պարզապես պատմություն չիմանալը օգնում է դա չտեսնել:

3 Ղարաբաղյան հարցի կարգավորում, այսինքն Ղարաբաղի դիմաց խաղաղություն բանաձևը հենց վերջին տարիներին բազմիցս և ավելցուկով ապացուցել է իր սնանկությունը: Նախ 2020 -ի նոյեմբերի 9-ից հետո, երբ անսալով ի վերջո հայրերի խորհուրդին Փաշինյանը համաձայնեց ռուսական պլանին, որն արադարցվեց հանուն Արցախի մնացորդների փրկության: Փոխարենը սպասվում էր ճանապարհների բացում, խաղաղություն, և Արցախի հայաբնակության պահպանում: Չեղավ ոչ մեկը, բնականաբար: Երկրորդ երբ Հայաստանը ճանաչեց Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունն ու Արցախն Ադրբեջանի կազմում: Նույն սպասումներով նույն զրոյական արդյունքով: Երրորդ երբ Արցախը հայաթափվեց բոլորի լուռ համաձայնությամբ Ադրբեջան-Ռուսաստան-Թուրքիա-Հայաստան: Նույն սպասումները` նույն արդյունքը:

4 Փաստացի արդեն այսօր «Ղարաբաղի հարցի կարգավորումը» անցել է հաջորդ «Սյունիքի հարցի կարգավորում» փուլ մենք ունենք արդեն երկու փաստաթուղթ ստորագրած Հայաստանի կողմից, որտեղ Հայաստանը համաձայնում է Սյունիքով անխոչընդոտ ճանապարհ տրամադրել Ադրբեջանին մի հատ ռուսական, մի հատ էլ ամերիկյան հովանավորությամբ: Եվ որքան էլ փորձեն խճճել և այլ բաներ ներկայացնել, սա սկիզբն է «Սյունիքի հարցի»:

Բայց ամենը չի խանգարում Հայաստանի ղեկավարությանը պնդել, որ խաղաղությունը կհաստատվի, եթե վերջնականապես հրաժարվենք արդեն վիրտուալ «Ղարաբաղյան հարցից»: Հավանաբար սա այն գավաթն է, որից պետք է մինչև վերջ խմենք, որպեսզի Երրորդ Հանրապետության արդեն հետմահու` զոմբի գոյությունը հասնի իր կատարմանը, և մեր ջանքերով վերջնական քաղաքական դաս դառնա հայ ժողովորդի համար:

5 «Ղարաբաղյան հարցի լուծումը» որևէ տարբերակով հայրերի «չափավոր» թե որդու «կատարյալ» չէր բերելու, չի բերել և չի բերելու ոչ իրական և տևական խաղաղություն, ոչ առավել ևս` անկախությու, ոչ էլ նույնիսկ Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների «կարգավորում»:

Չի էլ կարող բերել, քանզի ոչ մի առանձին Ղարաբաղյան հարց երբեք չի էլ եղել, ոչ էլ Ղարաբաղյան պատերազմ: Կա ու եղել է և մնալու է Հայաստան, Հայաստանի հարց, Հայաստանի անկախություն հանուն դրա պայքար: Ոչ Արցախից հրաժարումը, ոչ Սովետական Հայաստանի սահմանների ճանաչումը որպես միակ լեգիտիմ, ոչ այլ մոգական «դիվամագիտական», «ավելի լավ դիվանագիտական», «իրավական», «թղթային» գործողություն չի բերելու կայուն խաղաղության, անկախության կամ էլ Ադրբեջանի հետ խնդրի «լուծման»: Այդ ամենն ունի միայն մեկ լուծում հայ ժողովորդի նորից վերածում ուժային գործոնի որքան շուտ այնքան լավ (ոչ թե անկապ արդարացում ժամանակ շահենք-ով), պայքարողութնակության ցուցադրմամբ, և անկախության կառուցման իրական ծրագրորվ ու տեսլականով:

Թե ինչու և ինչպես` ահավոր շատ եմ ծոսել վերջին տարիներին, խնդրում եմ, չստիպել ֆեյսբուքի մեկնաբանության մակարդակով ծավալվել: Կարծում եմ, եթե մեկին անկեղծոչեն հետաքրքիր է, նա չի ալարի մի երկու բան նայի ու լսի: